Een poos geleden lanceerde ik na heel wat studiewerk over de haiku de nieuwe vorm → tanshuku. Kort samengevat (klik op de link voor een uitgebreide definitie), is het een verkorte vorm van de haiku van slechts twaalf lettergrepen in plaats van zeventien en waarbij je de woorden willekeurig over regels naar keuze mag verdelen.
Waarom? Tijdens mijn studie had ik meermaals vastgesteld dat onze westerse interpretatie van de haiku vaak te lang is. De verkorte tanshuku benadert daarom veel beter de originele spirit van de Japanse haiku, die bovendien ook vaak in een willekeurig aantal verticale regels werd gekalligrafeerd.
In onze taal gebruiken we doorgaans meer woorden dan in een Japanse haiku. Dat komt doordat onze lettergreep eigenlijk niet te vergelijken is met de more (de tijdsduur van een klank) waarmee men in Japan een haiku ‘telt’. Bovendien tellen in Japan ook de snijwoorden als moren mee, te vergelijken met onze leestekens. Een tanshuku van maar twaalf lettergrepen komt daardoor vaak beter overeen met de lengte van de klassieke, Japanse haiku van zeventien moren.
→ NODELOOS
Regelmatig krijg ik nu de vraag wanneer je beter wel of niet voor de tanshuku in plaats van de westerse haiku kiest. Heel strikt kan daar geen regel voor worden gegeven, maar over het algemeen is het eenvoudig: als je tijdens het schrijven van je haiku voelt dat je nodeloos veel woorden moet gebruiken of aanvullingen moet zoeken om hem ‘gevuld‘ te krijgen met zeventien lettergrepen, dan kun je stellen dat je haiku te lang is om goed te zijn en je dus beter kiest voor twaalf lettergrepen om tot een veel krachtiger tanshuku te komen. Vaak zul je dan zelf ook voelen dat je kleine gedicht veel sterker werd. Kortom: moet je zoeken naar extra woorden, dan ben je er al over en kun je beter zoeken naar minder woorden.
→ VOORBEELD
Hieronder een duidelijk voorbeeld. Tegen de muur van het koetshuis van de buren groeit in de wilde tuin van het → Huis van de Haiku een oude wijnstok, die elk jaar wel wat trossen lekkere druifjes oplevert. Kleiner dan de gewone druiven, maar zeker niet minder zoet! Tijdens het eten stelde ik vast dat ook de pitjes kleiner zijn! Het was een heel eenvoudig haikumoment, dat evenwel een diepere lezing mogelijk maakt.
Ik had er ongetwijfeld een westerse haiku van zeventien lettergrepen kunnen van maken. Maar elk woord extra zou er eigenlijk één te veel zijn. Want meer dan wat er hieronder staat, had ik niet te zeggen. Alleen zo genoteerd, als een tanshuku dus, bezit dit kleine gedicht ook zijn dieptst mogelijke lezing. Elk woord of idee extra zou die lezing verminderen. En dus geen twijfel mogelijik: een tanshuku!
¶
De kleine druifjes.
Ook de pitjes
zijn kleiner!
iHAIKU 