In een vertaling van R.H. Blyth (die ik nog altijd de beste en vooral de meest ‘eerlijke’ vertaler van haiku vind) las ik deze iet of wat bijzondere haiku van Matsuo Bashõ:
¶
The first winter rain;
Today alone,
May others also be old!
Na een eerste lezing vond ik hem weinig ‘haiku’ hebben. Pas na ettelijke malen lezen en herlezen en de spirit van Bashõ indachtig, kon ik mij stilaan een idee vormen van wat de haiku — en dus Bashõ — mij precies wilde vertellen. En dan vind ik het altijd een uitdaging en een boeiende oefening om hem in zekere zin te herschrijven, waardoor hetzelfde idee misschien een ruimer publiek kan bereiken. Misschien. En dus ging ik op een leeg blad aan de slag. Mijn eerste pogingen:
¶
Oud, eindelijk oud!
Wat ik nu zie, is wat er
ook werkelijk is.
~
Eindelijk oud nu!
Wat ik voortaan zie, is wat
er werkelijk is.
Hm, ik was er niet zo tevreden over. De haiku’s waren te algemeen, lazen te veel als een soort aforisme en dus te weinig anekdotisch. Die regen waarover Bashõ het heeft, lijkt dus echt wel belangrijk te zijn. Een nieuwe poging:
¶
Oud, wat ik nu zie,
is wat er werkelijk is!
De najaarsregen.
~
Eindelijk zie ik
nu de regen als regen.
Oud genoeg daarvoor.
Dat kwam naar mijn gevoel al iets dichter in de buurt van wat Bashõ wellicht in zijn nogal cryptische haiku bedoelde. Namelijk dat je naarmate je ouder wordt de dingen meer bevrijd kunt zien. Dat je ze makkelijker kunt ervaren zoals ze werkelijk zijn, los van wat ze allemaal (zouden) kunnen betekenen, los van hun nare kenmerken, die je in je haast van het moment of zelfs van je egoïsme of passie hinderen en vervelen. De regen is niet meer vervelend nat, hij is gewoon regen en zo is hij goed.
Wat Bashõ ons dus wellicht wilde vertellen, is dat je pas bij een zekere ouderdom ten volle de innerlijke schoonheid en noodzakelijkheid van de dingen kunt zien én waarderen, zelfs van die dingen die op het eerste gezicht vervelend of overbodig lijken.
Lees je dat makkelijker in mijn versie? Moeilijk om dat zelf te beoordelen. Uiteindelijk, na nog enkele pogingen, kwam ik bij deze versie uit, die ik zelf als mijn (voorlopig) definitieve versie zou beschouwen:
¶
Oud, eindelijk oud!
Als ik nu de regen zie,
is het ook regen.
iHAIKU 