Wanneer je goed kijkt,
kun je bijna overal
een regenboog zien.
Dit is alleen maar een haiku naar vorm en niet naar de ziel of de geest. En dus eigenlijk geen haiku. Het is te veel een soort aforisme van 5-7-5 lettergrepen. Een aforisme is een algemene waarheid, iets wat iedereen als waar kan aannemen. Te weinig een concrete gebeurtenis of waarneming dus. Het is een stelling, geen observatie. En haiku is de neerslag van een concrete momentopname.
Is het mogelijk om deze algemene wijsheid toch nog om te zetten naar een (redelijk) goeie haiku? Laat ons even proberen. Iets dichter komen we al met deze versie:
¶
Wanneer je goed kijkt,
kun je hier vandaag ook weer
een regenboog zien.
Er is namelijk al die vandaag die het iets concreter maakt. Die tijdsaanduiding plaatst het gedicht al min of meer in het moment van het nu. Toch blijft het gedicht redelijk algemeen en zelfs wat vaag. Dat komt voornamelijk ook door het gebruik van de je-vorm. Daardoor stelt de dichter impliciet dat het voor iedereen geldt en dus wordt het andermaal een soort van algemene wijsheid.
Valt ook dit nog op te lossen? We proberen een nieuwe versie:
¶
Wanneer ik goed kijk,
zie ik ook vandaag bij ons
weer een regenboog!
De je is hier simpelweg vervangen door ik, waardoor de waarneming ineens een persoonlijke ervaring van de dichter lijkt te worden. Daardoor kun je lezen dat de dichter ergens staat en plotseling, eerder onverwacht misschien, een regenboog opmerkt. Dat verwondert hem en hij maakt die vaststelling in het nu, waardoor de haikugeest in het gedicht komt: een bijzondere waarneming, een haikumoment, die tot een reflectie van de dichter leidt. Door het inbrengen van een concrete tijdsaanduiding (vandaag) én een persoonlijke waarneming (ik) is het aforisme vrij eenvoudig omgezet in een haiku.
De toegevoegde bij ons kun je dan nog dieper lezen als je wilt. Iets als: je hoeft het niet altijd ver te zoeken om in je leven iets moois te vinden. Of slaat die bij ons misschien op twee mensen en gaat de haiku over hun relatie? Over de kwaliteit van de haiku kun je natuurlijk altijd discussiëren. Maar dat was nu even niet aan de orde.
iHAIKU 