Tijdens een wandeling gisteren zag ik → dit beeld. Door de verschillende kleuren had het iets bijzonders en ving het mijn aandacht. Het beeld hield me bezig en uiteindelijk kwam er een haiku van. Die komt er dikwijls van als iets mij een poosje bezighoudt.
¶
Een oude deur in
de oude muur in de herfst.
Ze gaat nog open.
Het is een vrij klassieke haiku, die een aantal boeiende elementen bevat en — what’s in a name — een deur die toegang biedt tot diepere lezingen.
De haiku is om te beginnen trapsgewijs opgebouwd, van klein naar groot, van ingezoomd tot uitgezoomd: de deur, de muur, de omgeving in de herfst. Dat is al een leuk aardigheidje bij het lezen: je zoomt mee uit, verruimt je beeld. Een tweede aardigheidje is de analogie van de beelden die je ziet. Alles is oud, van de deur over de muur tot het jaar. Er is dus harmonie van tijd.
→ LEZINGEN
Wie dat eenmaal heeft opgemerkt, heeft de deur voor een diepere lezing al op een kier. Want kijk, zou dit beeld van de deur misschien het beeld zijn van een mens in zijn herfsttijd? Al wat ouder dus, maar zijn plek gevonden en in harmonie met alles rondom hem? En meer nog: die deur gaat nog open. Ze werkt nog, heeft nog nut, er kan iemand in en uit, het is een doorgang, ze opent zich nog naar de wereld. Dat soort lezingen dus.
Maar tegelijk zit er ook een duister kantje aan de haiku. Als je nóg wat dieper gaat lezen, valt je misschien ineens die nog in de derde regel op. Die staat daar ook niet zomaar te staan. En hoewel je er letterlijk niet zo makkelijk de vinger kunt op leggen, geeft die nog een zekere tristesse aan de haiku. Alsof er verwacht wordt dat die oude deur niet meer opengaat. Dat legt een laagje somberheid over de haiku: oude dagen zijn misschien toch niet zo leuk. Je valt stil, sluit je, piept en kraakt, schuurt en klemt. Deze oude deur gaat wél nog open. Dat suggereert dus dat er veel oude deuren niet meer opengaan en geeft de haiku een onderhuids gevoel van gelatenheid en wat melancholie. De toon waarop je de haiku leest, kan dat gevoel nog versterken als je wilt.
→ VARIATIES
Wie nu evenwel → het beginbeeld goed heeft bekeken, zag misschien dat de deur niet meer opengaat. Er hangen te veel bramen voor, ze is al een poosje niet meer gebruikt. Deze vaststelling zou dan weer tot nieuwe variaties van de haiku kunnen leiden. Zoals deze hieronder. En lees ze ook maar dieper.
¶
De oude deur in
de oude muur in de herfst.
Veel bramen ervoor.
De oude deur in
de oude muur in de herfst.
Door wildgroei versperd.
De oude deur in
de oude muur in de herfst.
Al lang bleef ze dicht.
iHAIKU 