De tijden

Waar een wil is …
Het was de weg
die jij niet vond.

Haiku gaat doorgaans altijd om iets in het nu, in de tegenwoordige tijd dus. Toch kun je voor het schrijven van een haiku soms kiezen tussen de tegenwoordige tijd of de verleden tijd. Meer nog: de keuze bepaalt zelfs in sterke mate de lezing en dus de precieze inhoud.

Neem nu deze → tanshuku (verkorte vorm van haiku). Voor het tweede deel kon ik kiezen tussen de verleden tijd of de tegenwoordige tijd. Hieronder de versie met de tegenwoordige tijd. Lees de beide nog eens goed en probeer het grote verschil qua inhoud te lezen, te voelen.

¶

Waar een wil is …
Het is de weg
die jij niet vindt.

Als je beide versies naast elkaar legt met alleen dat tijdsverschil zeggen ze toch elk iets heel anders. In de eerste versie (verleden tijd) is het nog steeds een haiku in het nu: de dichter stelt nu iets vast, namelijk dat iemand de weg niet vond. Dát is wel voorbij, maar de vaststelling (en dus de haiku als dusdanig) speelt zich in het nu af. De dichter lijkt naar iets te kijken dat hem dat vertelt. Wat of wie hij ziet, mag de lezer zelf invullen. Maar er is duidelijk iets gebeurd en het lijkt onvermijdelijk. Daar wijst die verleden tijd namelijk op: het is voorbij, de weg is niet gevonden. De sfeer van de tanshuku is somber. Het lijkt onomkeerbaar, de weg is niet gevonden en dus ook niet bewandeld, jij ging een andere kant op.

→ HOOP

De versie met de tegenwoordige tijd van vinden heeft een duidelijk andere toon en de sfeer is nog hoopvol. Want het zoeken lijkt nog volop bezig. Daar wijst die tegenwoordige tijd op, het vinden is nog mogelijk, nog aan de gang, de weg is tot nu toe alleen nog niet gevonden, maar het kan nog. Het is misschien slechts een kwestie van standpunt, van kijken, van willen, van zien: De weg die jij niet vindt. Maar wie weet, als je nóg een keer probeert, eens elders kijkt misschien, je bril opzet. Uit de eerste versie spreekt verslagenheid, uit de tweede hoop, een haast immens verschil in gevoel en dat alleen door de keuze tussen verleden tijd of tegenwoordige tijd.