Haikumeester

Een klein, mooi wolkje dreef voorbij en iemand vroeg mij: Ben jij een meester in de haiku? Ik antwoordde: Hoe laat is het nu precies?

door Geert De Kockere

Ja, zei ik, toen ik even op de klok had gekeken, sinds een uurtje. Volgens een onderzoek van professor Anders Ericsson word je meester in een bepaalde materie na 10.000 uur intens bezig zijn met die materie. Een doorgedreven, passionele studie of oefening dus. De Britse journalist Malcolm Gladwell herhaalde die 10.000-uur-regel in zijn bekende essay Uitblinkers, waarin hij zich afvraagt waarom sommigen zegevieren en anderen niet. Genen, omgevingsfactoren en scholing hebben zonder enige twijfel invloed op de weg naar het succes, stelt Gladwell, maar daarbij is er 10.000 uur training nodig om te slagen. Gladwell stelde ook een soort schaal op van behaalde niveaus naargelang de uren van studie of oefening:

• Met 1 uur krijg je → een introductie.
• Met 10 uur verwerf je → uitgebreidere kennis.
• Met 100 uur bereik je → een gemiddeld niveau.
• Met 1.000 uur word je → een expert.
• Met 10.000 uur ben je → een meester.

Volgens de neurowetenschapper Daniel Levitin is 10.000 uur de tijd die het brein nodig heeft om iets op het niveau van het meesterschap te beheersen. Een alternatieve Princeton-studie stelt echter dat intensief trainen niet per se naar succes leidt als je het bereikte meesterschap dan vervolgens niet inziet en benut. Waren The Beatles na hun omzwervingen en de 10.000 uur training bij thuiskomst in hun eigen stad weer in een kelder gaan oefenen zonder hun geluk te beproeven en hun meesterschap ook werkelijk te uiten, dan hadden we vandaag wellicht niet van hun bestaan af geweten. Toegepast op haiku: na 10.000 uur studie en oefening van de haiku word je dan misschien wel theoretisch een meester, je bent het pas echt als je dat meesterschap ook laat zien, uitdraagt, benut. Wees dus met andere woorden niet te bescheiden en laat zien dat je een meester bent.

Of, zoals Aristoteles het al veel langer wist en een stuk eenvoudiger én poëtischer formuleerde: We zijn wat we herhaaldelijk doen.

→ HAIJIN

In Japan bestaat er een specifieke term voor wie een haikumeester is: een haijin. Daarmee bedoelt men dan iemand die al langere tijd min of meer beroepsmatig haiku’s schrijft, leerlingen heeft en vaak ook een eigen tijdschrift over haiku uitgeeft.

In Engelstalige literaire middens is er vaak een discussie over het wel of niet mogen gebruiken van de term haiku master. Volgens sommigen mag haiku master alleen worden gebruik voor een Japanse haijin en niet voor een Westers dichter. En dan discussiëren ze verder over wat het dan wel moet zijn: haiku poet of haiku writer. Volgens William J. Higginson (auteur van het beroemde boek The Haiku Handbook, 1985) gebruik je het best haiku poet als je het over een zogenaamde haikumeester hebt. Een haiku writer is dan volgens hem iemand die maar af en toe haiku’s schrijft en het eerder als een hobby doet. Sommigen stellen een compromis voor: haikuist, naar analogie met novelist, dat in het Engels weleens wordt gebruikt voor romanschrijvers die al naam en faam hebben en meerdere romans hebben uitgegeven. Mijn gedacht? Lees liever een paar haiku’s.