Ik at vanmiddag een banaan en speelde weer even stiekem dat jongetje van zeven, acht of tien van lang geleden en zag mij verkleed als cowboy over ons gazon in Aarsele dartelen.
Zoals een banaan
in mijn hand past, zo past zelfs
een pistool niet eens.
Vanmorgen vroeg hoorde ik tot op acht hoog plotseling twee schelle stemmen. Vrij luid. Ik keek nieuwsgierig — dichters moeten altíjd nieuwsgierig zijn — door het raam van Belle Fontaine naar beneden, naar het kanaal, en zag twee vrouwen staan, één op elke oever van het kanaal. Ze riepen dingen naar elkaar. Om de beurt. Zo wisselden ze elk vanop hún oever gedachten uit. Hun stem gebruikten ze als een brug over het water.
¶
Hier langs het kanaal,
twee oevers en twee mensen,
hun stemmen de brug.
→ HAIBUN
Dit is één van de dagelijkse haibun die ik sinds 1 januari schrijf over het reilen en zeilen aan het kanaal in Turnhout, waar ik sinds half september een prachtige schrijfplek heb gevonden. In de toren Belle Fontaine, acht hoog boven en vlak naast het kanaal. Een haibun is een literair genre, waarbij een kort stukje proza wordt gecombineerd met poëzie, meer bepaald één of meerdere haiku’s. Hier lees je meer over wat → een haibun is.
Elke dag dus een haibun over het kanaal in Turnhout, met zijn schippers, zijn wandelaars, zijn fietsers, zijn meerkoeten en meeuwen, zijn kauwen hoog in de lucht en zijn vele soorten stromingen. Van acht hoog gezien, van vlak naast de oevers beleefd of vanaf Turnhout Canal Bridge een eindje verder waargenomen. Hier te volgen: → Haibungreetz Het kanaal.
Al een hele poos houdt mij aan de einder aan het kanaal in Turnhout een oranje gloed bezig. Soms is hij er en soms ook niet. Het hangt, zo begint het mij stilaan te dagen, van de weersomstandigheden af. Meer bepaald van de hoogte en de dichtheid van het wolkendek. Dat zorgt voor die gloed, althans voor de weerkaatsing ervan, voor het projectiescherm als het ware, waardoor ik die gloed kan zien. Bij valavond, ’s morgens vroeg of zelfs midden in de nacht. Het is werkelijk een soort halo aan de horizon, bij momenten best wel indrukwekkend en pal voor mij te zien door het zijraam van mijn Zevende Hemel, Belle Fontaine. Maar wat is het?
Ik legde mijn iPhone op de vensterbank en opende Google Maps in kompasmodus. Er is — waar het in de verte gloeit — nergens een groot industrieterrein te bespeuren. Wel is er ver weg de grote stad Breda, pal op die plek. Dat is ongeveer veertig kilometer verder. Zou het? Het kan haast niet anders. Die oranje gloed is wellicht het stadslicht dat van onderuit op de lage wolken erboven reflecteert. Wow!
En kijk, niet zo lang geleden ontdekte ik ook een soortgelijke, maar minder felle halo aan de horizon als ik door het grote terrasraam kijk, een eind meer naar het oosten. Google Maps toont mij dat daar Eindhoven ligt. Precies daar. Iets verder nog, op vijftig kilometer. Dat zou die zachtere halo verklaren. De mens en zijn heilige gloeien.
¶
En in de verte,
Breda achter de bossen.
Een oranje gloed.
Toen ik vanmorgen het badkamerraam openzwaaide — Hallo dag! — hoorde ik voor het eerst dit najaar het typische, vroege gekrijt van de merels in onze buurt. In de zomer hoor je dat zelden of nooit. Het is een soort geroep dat zich in het schemerdonker tussen de merels afspeelt aan het begin van de herfst. Als de dag pas licht en kleur krijgt.
Dat hoge en vaak luide geroep van alle kanten kan een hele poos duren en lijkt in de verste verte niet op het gezang van de merels. Het lijkt wel alsof er plotseling andere merels zijn aangekomen. Maar merels komen niet aan, merels verblijven hier het hele jaar door. Toch voelt het dan ineens als echt herfst en is de zomer met dat geroep definitief voorbij. In dat typische geluid ruik ik soms zelfs de terpentijn van de vallende bladeren.
¶
Hoor, de herfstmerels
zijn vandaag aangekomen!
Recht uit de zomer.
Een avond van brug naar brug langs de stroom gewandeld, even op een bankje op de kaai gezeten, de kleur en taal van stemmen geraden, de plezierboten bekeken, het kanaal in gedachten afgevaren, een waterhoentje bracht mij terug.
¶
Ook in het donker
springt een vis uit het water.
Wat anders was het?
Hoe is jóúw toekomst?
Op ’t jaagpad of in ’t kanaal?
Vallende eikels.
Twee grijze zwanen,
daar drijvend naast één witte.
En zij slapen al.
Kaai lekker, staat er.
Broodjeszaak op de kade.
En in ’t dialect.
Boten aan de kaai,
wachtend op het omkeren;
starend naar de stad.
Een waterhoentje
loopt de hele steiger af!
Pletsende pootjes.
Bankjes langs de kaai;
en samen de taal en kleur
van stemmen raden.
Turken, Afghanen,
Congolezen en ook wij.
Zittend op de kaai.
Boten afgemeerd,
effen gestreken de stroom.
Alleen nog eenden.
Nog één keer een ploep;
slaap nu maar vis, slaap nu maar.
Ook wij gaan onder.
Over het kanaal in Turnhout is er een mooie fiets- en wandelbrug gespannen. Met de haast exotisch klinkende naam Turnhout Canal Bridge. Het is een moderne brug die ’s avonds is verlicht met aan de ene kant blauwe ledlichten, aan de andere kant groene.
We steken op de brug het kanaal over en zijn getuige van een vreemd schouwspel: aan weerszijden van de brug hangen grote spinnenwebben, fel verlicht door de blauwe en groene ledlichten. Tientallen spinnen zijn er druk in de weer. Ze herstellen hun webben, hallucinant beschenen — doorgelicht zelfs — door de felle leds. Alsof het fluoriscerende spinnen zijn. Extra creepy, maar een prachtig tafereel, een tableau vivant en een drukte van jewelste. Vliegjes en motten, aangetrokken door de lichten, vliegen voortdurend in de webben, waardoor de futuristisch ogende spinnen haast niet weten waar eerst naartoe te rennen over hun zijden fluodraden.
Dit zijn de spinnen van de nacht. Ze slapen wellicht overdag. Het is in het donker een fantastisch schouwspel. Het lijkt sciencefiction. Of Halloween. En dit elke nacht! Hier kun je er twee zien: → de nachtspinnen.
¶
Spinnen in ledlicht
in hun webben aan de brug.
Dag en nacht werken.
Een blauwe ledspin
herstelt een web aan de brug.
Tijdens haar nachtshift.
Spinnen aan de brug,
’s nachts in blauw en groen ledlicht.
Altijd Halloween.
Overdag amper,
’s avonds door ledlicht gekleurd!
Spinnen van de nacht.
Niets zo mooi als een stad met een stroom. Water dat van elders komt en water dat naar elders vloeit. Nooit één ogenblik hetzelfde water. Vandaag neem ik je mee langs zo’n stroom: het kanaal in Turnhout. We maakten langs die stroom, op het jaagpad, een wandeling in het donker. Heerlijk!
→ DE WANDELING
Wijl in de verte het kleurige schijnsel van de jachthaven de stroom een feëerieke aanblik geeft, vallen rondom ons eikels met een donkere ploep in het water van het kanaal. Wat verder bewegen donkere silhouetten op de oever. En we horen stemmen. Vissers zo laat nog? Op het water zien we twee kleurige lichtjes deinen. Dobbers in de vorm van lampjes, kleine, drijvende lampionnetjes. Zo grappig! Als we de vissers passeren, zeggen ze vrolijk goeieavond en raken we even aan de praat. Slapen de vissen dan nog niet? Nee, hoor! We leren dat de vissers met de kleurig verlichte dobbers naar snoek vissen. Andere vissers hebben een dobber die op de bodem ligt. Hengelend naar karper die ook nog in het donker de bodem afschuimt. Maar hoe weet je dan dat je beet hebt? Een visser wenkt ons naar zijn hengel en trekt even aan een draadje. Meteen horen we een digitale ‘piep’. Een hightechhengel! zeg ik. Een hightechhengel! beaamt de visser breed lachend. Haast schreef ik hightechengel. Met een onzichtbare hand. Schol! roepen ze nog, wijl ze ons met hun blikje in hun vuisten uitzwaaien.
Een wandeling in het donker langs het kanaal, langs onze stroom. Heerlijk!
¶
De late vissers,
silhouetten langs de stroom.
Geluid van blikjes.
Vissers in ’t donker,
luisterend naar het water.
Geen dobber te zien.
Verlichte dobbers,
deinend op donker water.
De late vissers.
Hun dobber verlicht,
al feest nog voor het vangen!
Vissers in ’t donker.
Stemmen langs de stroom;
de vissers in het donker
zijn nog lang niet thuis.
Tijdens de zomer heb ik in het → Huis op mijn schrijftafel een handwaaier liggen. Van mijn geliefde. Af en toe wuif ik ermee. Mij wat wind en liefde toe.
De handwaaier is al oud. In Japan, tijdens de Edoperiode (1603-1868) werd hij vaak kunstzinnig beschilderd en groeide hij uit tot grote kunst. Maar niet alleen kunst. De handwaaier was ook een manier om stiekem te communiceren, tekens te geven. Hij speelde zelfs een rol in het spel van het verleiden. Vrouwen konden er discreet signalen mee sturen, geheime boodschappen doorgeven. Door de stand van de waaier of wat een vrouw ermee aanraakte, kon je zien wat ze wilde.
Hield een vrouw de waaier tegen haar rechterschouder, dan wist je: ze moet mij niet. Raakte ze met de waaier haar rechteroog aan, dan wilde ze zo snel als het kon een afspraakje. Bedekte ze er beide ogen mee, dan zei ze: Ik hou van jou. En drukte ze de waaier tegen haar linkeroor, dan gaf ze jou te kennen dat je haar geheimpjes voor jezelf moest houden.
De waaier hier in het Huis inspireerde mij tot deze haiku:
¶
Met de handwaaier
van mijn lief wuif ik mij haar
en wat koelte toe.
En dan kun je natuurlijk nog andere versies en variaties maken, die je diep, dieper, het diepst kunt lezen:
¶
Met de handwaaier
van mijn lief, zachtjes wuivend
een zijden briesje.
Met de handwaaier
van mijn lief wuif ik mezelf
vannacht koelte toe.
Waar ’s avonds de kraai
gaat zitten, zie ik hem nooit
’s morgens vertrekken.
En kijk je ook even mee door → het raam van de Huiskamer en de Kitchin naar de felle zonsopgang vanmorgen? Daar kijken we van hoog uit op een mooi stukje natuur, met oude bomen en in de verte ook enkele dode sparren, waar ’s avonds vaak een kraai in landt om er te slapen op een hoge, dode tak. Maar kijk, vanmorgen was de kraai al weer weg, ook al was ik hier héél vroeg.
Avond en de stad
staat zijn kleuren weer af voor
de dag van morgen.
Van alles wat was,
resten nog slechts de kleuren.
De avondhemel.
Vanuit de Stille Ruimte van het → Huis van de Haiku hebben we zowat elke avond een fantastische avondval. De zon gaat er namelijk lang en breed onder. Het uitzicht met het oude klooster, de den en tussen de bomen ook nog klein de kerktoren is op zich al mooi. Maar als dan de kleuren errond intens geel, oranje, rood en nog later roze worden, krijgt het geheel iets sprookjesachtigs. Terwijl onderaan alles donkerder en donkerder wordt, lijkt het wel alsof de stad zijn kleuren afstaat en ze aan de hemel worden verzameld om er morgen weer iets moois van te maken. Altijd anders, altijd opnieuw.
Kijk je even mee door → ons raam (klik op een foto voor een volgende)?
iHAIKU 