Sinaasappel

We plukten een braambes en iemand vroeg mij: Was een haiku een stuk fruit, welk fruit zou het zijn? Ik antwoordde: Een sinaasappel.

door Geert De Kockere

Het is op zich misschien nogal simplistisch en zelfs wat dom om een gedicht te vergelijken met een stuk fruit. Want er is niet echt een goeie vergelijking mogelijk. Maar we houden nu eenmaal van vergelijkingen en vooral van vergelijkingen met dingen die we kennen. En als het even kan eenvoudige dingen. Zodat we het niet al te ver moeten zoeken.

Als men mij nu vraagt om een haiku te vergelijken met een stuk fruit, dan koos ik uit alle fruit dat ik ken de sinaasappel. En nu wil je natuurlijk weten waarom. Ik zou je kunnen zeggen: bedenk het zelf! Maar dat is nogal onbeleefd. Ik doe een poging.

→ MISLEIDENDE EENVOUD

Een sinaasappel is om te beginnen een mooie ronde vrucht, heel eenvoudig van vorm. En ik hou van rond en haiku houdt van eenvoud. Die eenvoudige, ronde vorm symboliseert dus goed de eenvoud van de haiku. Maar niettegenstaande zijn eenvoud valt de sinaasappel toch wel behoorlijk goed op. Door zijn uitgesproken, felle kleur. Ook haiku valt in zijn eenvoud binnen het geheel van de poëzie behoorlijk goed op. Zet een haiku tussen andere gedichten en iedereen ziet hem meteen staan en wordt nieuwsgierig naar wat er in zo weinig woorden te lezen kan zijn.

Een sinaasappel is ook sober, maar ‘verklapt’ aan de buitenkant niet meteen wat er binnenin zit. De ene sinaasappel kan binnenin helemaal anders zijn dan de andere: sappiger, meer vezels, pittiger. Je moet de sinaasappel dus eerst pellen of persen om werkelijk te weten wat erin zit, wat er dieper in zit. Zo ook haiku: je moet hem vaak pellen om de diepere betekenis te vinden. In sommige sinaasappels zitten bovendien pitten, in andere niet. In sommige haiku’s zit er pit, in andere niet.

Ook de mooie structuur van een doormidden gesneden sinaasappel met zijn ritmische lijntjes zou je kunnen linken aan haiku, die óók een heel speciale en herkenbare structuur heeft. Over de smaak ten slotte zou ik dit kunnen zeggen: sommige sinaasappelen smaken heel zoet, andere wat zuur, sommige zelfs wat bitter.

Ja, een haiku is beslist een sinaasappel: eenvoudig van vorm, toch opvallend, met verborgen onder zijn eerste laagje een verrassende inhoud. Je moet de haiku als het ware persen om te ontdekken of hij zoet, zuur of bitter smaakt.