Kindervriend

Het was een zonnige morgen en iemand vroeg mij: Is haiku een geschikt poëziegenre voor kinderen? Ik antwoordde: Zeker en vast!

door Geert De Kockere

Haiku is een ideaal genre om kinderen met poëzie te laten kennismaken en er bestaat geen betere poëzie dan haiku om met kinderen van alle leeftijden aan taalverrijking te doen en hen ook poëzie te leren schrijven. Door de eenvoud van de taal in veel haiku’s, door de herkenbaarheid van de onderwerpen en door de vaak beeldende kracht van een haiku, zijn vele geschikt om ook door kinderen te worden gelezen. Misschien dat zij dan niet de dubbele lagen zullen zien of vinden, maar dat is geen bezwaar om hen de haiku’s toch aan te bieden. Wellicht zien zij dan in een eerste fase alleen de bovenste, oppervlakkige laag: het plaatje, het tafereel. De diepere betekenis vergt een beter begrijpend leesvermogen en dat moet worden geoefend. Maar net daarom is het boeiend om hen haiku’s aan te bieden: wie al iets meer gewoon is, ontdekt dan vanzelf diepere lagen. Laag na laag kun je op die manier kinderen dieper leren lezen. Eenmaal ze dat door hebben, wordt elke haiku een uitdaging: zit er nog meer in dan wat ik op het eerste gezicht lees? Zo wordt het lezen van haiku’s een uitstekende ‘oefening’ in wat we begrijpend lezen noemen. Het voordeel is ook dat je de moeilijkheid zelf kunt bepalen door de haiku’s in stijgende lijn aan te bieden. De keuze is ontzettend groot.

Bovendien trek je met haiku’s ook moeilijke lezers aan. Voor hen is haiku een aantrekkelijk genre: na drie regels zijn ze er al ‘van af’. Zonder dat ze het beseffen, gaan ze dan misschien steeds meer lezen, haiku na haiku, en ontstaat een onvermoed leesplezier. De korte inspanning die nodig is om een haiku te lezen, is voor kinderen die niet zo graag lezen dus een groot pluspunt.

→ ZELF SCHRIJVEN

Ook haiku’s schrijven met kinderen biedt heel wat mogelijkheden. Schrijf eens een gedicht! is voor elk kind een moeilijke opdracht. Hoe begin je eraan? Wáár begin je? Wat is een gedicht? Dat valt niet zo makkelijk uit te leggen. Een haiku daarentegen is een heel concreet genre. De afbakening van drie regels van 5-7-5 lettergrepen biedt de kinderen een grote houvast. Ze weten wat van hen wordt verwacht. Een kleine inleiding over haiku als een gedicht dat een bijzonder moment dat je ziet of beleeft probeert te vatten (wijs op de zintuigen), is vaak al genoeg om de kinderen ook inhoudelijk in de juiste richting te duwen. Daardoor is haiku een genre dat vrijwel door elk kind kan worden beoefend en al snel tot boeiende resultaten leidt, die vaak zelfs naast haiku’s van volwassenen kunnen staan.

Bovendien is haiku een uitstekend middel om aan taalverrijking te doen. Door het dwingende van de lettergrepen zijn kinderen voortdurend verplicht — maar het is een verplichting op speelse wijze — om op zoek te gaan naar andere woorden voor hetzelfde. Omdat het ene woord net een lettergreep te veel of te weinig telt. Ze leren dus zoeken naar synoniemen, waardoor hun woordenschat vergroot. Of ze moeten de structuur van een zin omkeren, in de hoop dat de zin dan wel past in het lettergrepenschema. Ze leren dus omgaan met taal door de taal binnenstebuiten te keren en de grenzen van de taal af te tasten: op hoeveel manieren kun je hetzelfde zeggen? En welke manier klinkt het mooist, zegt het best wat ik wil zeggen? Het is een boeiende wijze om met taal bezig te zijn.