Twijfel

Oude bladeren kraakten onder onze voeten en je vroeg: Wanneer is je haiku af? Ik antwoordde: Als je dood bent!

door Geert De Kockere

Door zijn verdichting, het tráchten vooral naar de ultieme verdichting, kun je aan een gedicht doorgaans blijven sleutelen. En hoe korter, hoe minder woorden om iets te zeggen, hoe langer soms de zoektocht naar de ideale, de zo mogelijk perfecte verwoording. En dus kun je lang, heel lang werken aan een haiku. Eén van de grote haikumeesters uit Japan zei daarom niet onterecht: Je haiku is pas af als je dood bent. Van diverse haiku’s van diverse haikumeesters vinden we over jaren gespreid talrijke versies weer, zelfs gepubliceerd in boeken. Ook van grootmeester Matsuo Bashõ is geweten dat hij soms jaren aan een haiku werkte, erop wroette. Ook zijn bekende haiku’s uit zijn haibun (reisverslagen doorspekt met haiku) kwamen meestal lang na zijn reizen tot stand. En na hard werken eraan.

→ TWIJFEL

Het is dus in zekere zin een vorm van valse romantiek om te stellen dat een haiku in één keer tot stand moet komen en er maar één goeie versie is. Onze hedendaagse opvatting van kunst gaat misschien wel verkeerdelijk van dit principe uit, ingegeven door de verheerlijking en verheiliging van de kunstenaar: hij moet zo geniaal zijn dat hij het in één keer juist kan doen! Onzin natuurlijk. Niet de kunstenaar moeten we omarmen, wel wat hij heeft gemaakt. En of dat nu in één keer of na jaren en in verschillende versies tot stand kwam, maakt niets uit.

→ DUIZENDMAAL

Misschien nog meer dan aan andere poëzie kun je aan je haiku blijven werken, steeds op zoek naar een nog zuiverder formulering, een nog mooier klinkende klankenreeks. Neem je gedicht duizendmaal op de lippen, schreef niet voor niets diezelfde Bashõ. Is het ook niet mooi om te zien en te lezen hoe de dichter zelf aarzelt en twijfelt? Hoe hij zijn eigen onkunde en onvolmaaktheid durft te laten zien door na een gepubliceerde haiku toe te geven dat zijn gedicht misschien toch nog niet goed genoeg was? Is het geen mooie blijk van poëtische nederigheid om ervoor uit te komen dat je zelf nog niet zeker bent en nog steeds tracht?

Durf dus verschillende versies maken van je haiku en die ook laten lezen, publiceren. Wees niet bang van variaties op je haiku. Laat de lezer je zoektocht zien, je wroeten en trachten. Twijfel als de poëzie van het verstand.