Zintuigen

Het was al laat, nevel kwam op en iemand vroeg mij: Zou je haiku’s kunnen schrijven als je blind geboren bent? Ik antwoordde: En waarom niet?

door Geert De Kockere

Veel haiku’s doen vermoeden dat het zien, het kijken essentieel is. Bashõ schreef het zelfs in een van zijn haiku’s: yoku mireba. Als je goed kijkt. Maar diezelfde Bashõ zou mij wellicht meteen tot de orde roepen indien ik zou zeggen dat je geen haiku’s kunt schrijven als je blind geboren bent. Zeker en vast kun je dat wel!

Omdat haiku vooral de poëzie van de waarneming is, zijn de zintuigen van groot belang om deze vorm van poëzie te kunnen bedrijven. Maar we hebben er vijf! En het zou van weinig kennis over de zintuigen getuigen als ik zou zeggen dat het ene zintuig belangrijker is dan het andere. Veel hangt van de context af waarin een bepaald zintuig wordt gebruikt. Hoe zou ik tegenover een samensteller van parfums kunnen beweren dat het smaken veel belangrijker is dan het ruiken? Hoe belachelijk zou ik overkomen als ik aan een pianostemmer zei dat het voelen veel belangrijker is dan het horen? En het zien dan? Staat het zien niet boven alles?

→ ONMISBAAR

Ik geloof niet dat het ene zintuig boven het andere staat. Wij zijn in onze samenleving natuurlijk wel erg ingesteld en dus afhankelijk van het zien. Daardoor zou de indruk kunnen ontstaan dat het ook voor het schrijven van haiku’s een onmisbaar zintuig is. Maar wie blind geboren wordt, ontwikkelt zijn andere zintuigen sterker en zal veel beter, intenser kunnen horen, ruiken, proeven, voelen. En waarom zou je niet een leven lang dikke bundels vol haiku’s kunnen schrijven over alles wat je hoort of voelt, ruikt of proeft? Zou iemand die alleen maar ruikt niet veel betere haiku’s kunnen schrijven over bijvoorbeeld de geur van de zee? Wie over ten minste één zintuig beschikt, kan haiku’s schrijven. Zoveel als hij maar wil. Geen twijfel mogelijk. En zonder één enkel zintuig ben je geen mens meer en hoef je dus ook geen haiku’s te schrijven.